کپچا (CAPTCHA) به‌عنوان یک روش محبوب برای شناسایی و مقابله با ربات‌ها در دنیای آنلاین استفاده می‌شود. ازآنجایی‌که ربات‌ها می‌توانند با اهداف مخربی مانند حملات سایبری به یک وب‌سایت یا اپلیکیشن حمله کنند، هدف اصلی این تکنولوژی، تأیید هویت کاربران به‌عنوان انسان و جلوگیری از دسترسی ربات‌ها به وب‌سایت‌ها و برنامه‌های مختلف است. به طور خلاصه کپچا یک پنل محافظتی است که در واقع به بهبود عملکرد و امنیت وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها کمک می‌کند.
کپچا چیست؟
کپچا، (به‌اختصار CAPTCHA) به مجموعه‌ای از آزمون‌ها و چالش‌های ضد روبات اشاره دارد که برای تمایز دادن انسان‌ها از ربات‌ها طراحی شده است. این آزمون‌ها به‌ویژه در فرم‌های ربات‌های لاگین، فرم‌های ثبت‌نام، نظرسنجی‌های آنلاین و مراحل پرداخت تجارت الکترونیک مورداستفاده قرار می‌گیرند. هدف از آزمون ری کپچا این است که از ورود ربات‌های مخرب و بدافزار به وب‌سایت‌های مهم و دسترسی به اطلاعات حساس جلوگیری شود. کپچا به دلیل توانایی خود در تشخیص کاربرانی که به‌صورت خودکار عمل نمی‌کنند (انسان‌ها)، برای تأمین امنیت و جلوگیری از سوءاستفاده‌های آنلاین بسیار مؤثر است.
ربات‌ها در اینترنت چه‌کار می‌کنند؟
قبل از آنکه بیش‌تر به بررسی سؤال " کپچا چیست " بپردازیم، بد نیست که کمی درباره عملکرد ربات‌ها در اینترنت بدانیم. ربات‌ها در دنیای آنلاین نقشی چندگانه ایفا می‌کنند، برخی از این نقش‌ها شامل جمع‌آوری داده‌ها، ارسال اسپم و انجام فعالیت‌های مخرب است. ربات‌ها می‌توانند برای انجام وظایف مختلفی نظیر جمع‌آوری اطلاعات از وب‌سایت‌ها، ارسال پیام‌های تبلیغاتی انبوه و ایجاد مشکلات در عملکرد سایت‌ها به کار روند. این فعالیت‌ها می‌توانند به آسیب‌زدن به وب‌سایت، سرقت داده‌ها و ایجاد مشکلات جدی در عملکرد سایت‌ها منجر شوند؛ برای مثال، ربات‌ها ممکن است به طور مکرر به صفحات وب درخواست دهند یا به‌سرعت بر روی لینک‌ها کلیک کنند که این موضوع می‌تواند باعث ایجاد مشکل برای سرور‌ها شود.
رفتار رباتی در اینترنت چیست؟
رفتار رباتی به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که به‌صورت خودکار و بدون نیاز به تعامل انسانی انجام می‌شود. این رفتارها شامل درخواست‌های مکرر از صفحات وب، کلیک‌های سریع و دیگر فعالیت‌های غیرطبیعی است که به طور غیرعادی و سریع انجام می‌شود. این نوع رفتارها به‌راحتی با استفاده از کپچا قابل‌شناسایی است، زیرا این سیستم‌ها قادر به شناسایی الگوهای غیرطبیعی در رفتار کاربران هستند. کپچا به طور خاص برای مقابله با این نوع رفتار طراحی شده است. آزمون‌هایی که به کاربران ارائه می‌شود، معمولاً به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که رفتارهای انسانی را شبیه‌سازی کند و فعالیت‌های خودکار ربات‌ها را شناسایی کند.
تست reCAPTCHA تشخیص تصویر چگونه کار می‌کند؟
یکی از پیشرفته‌ترین انواع تست‌های reCAPTCHA، آزمون‌های تشخیص تصویر است. در این نوع تست، کاربران به تصاویری شامل چندین مربع نگاه می‌کنند و از آن‌ها خواسته می‌شود تا تصاویری که شامل اشیا خاصی هستند، مانند حیوانات، درختان، یا نشانه‌های خیابانی را شناسایی کنند. این تصاویر ممکن است از یک تصویر بزرگ استخراج شده باشند یا به‌تنهایی متفاوت باشند؛ برای مثال، ممکن است از کاربران خواسته شود تا بین 9 یا 16 تصویر، تابلوهای خیابانی را پیدا کنند.
تست‌های reCAPTCHA با یک چک‌باکس چگونه انجام می‌شوند؟
نوع دیگری از reCAPTCHA، آزمون‌های مبتنی بر چک‌باکس است. در این آزمون، کاربران باید یک باکس را علامت بزنند تا تأیید کنند که ربات نیستند؛ اما این آزمون تنها به کلیک بر روی باکس محدود نمی‌شود. سیستم reCAPTCHA حرکات ماوس و دیگر تعاملات کاربر را قبل از کلیک‌کردن بر روی باکس تجزیه‌وتحلیل می‌کند. در این آزمون، حرکت ماوس انسانی دارای مقداری تصادف و تغییرات کوچک است که برای ربات‌ها شبیه‌سازی آن دشوار است؛ برای مثال، انسان‌ها به طور طبیعی حرکت‌های غیرمستقیم و تصادفی انجام می‌دهند که این حرکات به طور غیرقابل‌پیش‌بینی و غیرقابل‌تقلید برای ربات‌ها هستند.
چگونه reCAPTCHA بدون هیچ‌گونه تعامل کاربر اتفاق می‌افتد؟
جالب است بدانید که در آینده‌ای نه‌چندان دور، دیگرکسی نمی‌داند که کپچا چیست؛ چراکه این سیستم قرار است بدون هیچ‌گونه تعامل با کاربران به کار خود ادامه دهد. نسخه‌های جدیدتر reCAPTCHA قادرند بدون نیاز به ارائه آزمون‌ها و تست‌های مستقیم، رفتار کاربر را ارزیابی کنند. این سیستم‌ها به طور پیشرفته‌ای می‌توانند بر اساس تاریخچه تعاملات کاربر بامحتوا در اینترنت، مانند بازدید از وب‌سایت‌ها، کلیک‌ها و فعالیت‌های دیگر، تصمیم‌گیری کنند که آیا کاربر یک ربات است یا خیر؛ برای مثال، این سیستم‌ها می‌توانند الگوهای رفتاری که معمولاً مربوط به ربات‌ها هستند (مانند فعالیت‌های غیرطبیعی و نامنظم) را شناسایی کنند.
چه چیزی باعث آزمایش CAPTCHA می‌شود؟
آزمون‌های CAPTCHA معمولاً به طور خودکار در وب‌سایت‌ها فعال می‌شوند؛ بااین‌حال، در شرایط خاصی که رفتار کاربر غیرعادی به نظر برسد، آزمون‌های کپچا اجرا می‌شوند؛ به‌عنوان‌مثال، اگر کاربری با سرعت بالا درخواست‌های زیادی به صفحات وب ارسال کند یا به طور غیرطبیعی بر روی لینک‌ها کلیک کند، این رفتار می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از فعالیت رباتی شناسایی شود و منجر به ارائه آزمون CAPTCHA شود. امروزه در بسیاری از وب‌سایت‌های مطرح و بزرگ می‌توانید این مورد را مشاهده کنید. شاید برخی از افراد نگران باشند که ممکن است CAPTCHA در تشخیص انسان و ربات اشتباه کند؛ درباره این موضوع باید گفت که هزینه اشتباه کپچا، فقط حل‌کردن یک آزمون ساده برای کاربران است.
آیا کپچا و ریکپچا برای متوقف کردن ربات‌های مخرب کافی هستند؟
در واقع کپچا و ریکپچا برای متوقف کردن ربات‌های مخرب کافی نیستند! چراکه برخی از ربات‌ها می‌توانند از تکنیک‌های پیشرفته‌ای برای عبور از آزمون‌ها استفاده کنند و حتی از خدماتی مانند مزارع کلیک (Click farm) برای حل CAPTCHA ها به طور دستی بهره ببرند؛ به‌عنوان‌مثال، ربات‌هایی که از الگوریتم‌های یادگیری ماشین پیشرفته استفاده می‌کنند، ممکن است قادر به شناسایی متن‌های پیچیده و تصاویر مبهم باشند. جز این، مزارع کلیک شامل هزاران کاربر انسانی است که به طور دستی به حل آزمون‌های کپچا می‌پردازند تا به ربات‌ها کمک کنند تا از این آزمون‌ها عبور کنند.
آیا جایگزینی برای استفاده از کپچا یا ریکپچا وجود دارد؟
بله روش‌های جایگزین برای مدیریت ربات‌ها وجود دارند که می‌توانند بدون تأثیر بر تجربه کاربری به شناسایی و مسدودکردن ربات‌ها کمک کنند. خدماتی مانند Cloudflare Bot Management یا Turnstile می‌توانند به شناسایی ربات‌ها بر اساس رفتار آن‌ها پرداخته و بدون نیاز به آزمون‌های CAPTCHA، ربات‌ها را مدیریت کنند. Turnstile، به‌عنوان یک جایگزین نامرئی، از یک قطعه کد رایگان استفاده می‌کند و برای تمامی وب‌سایت‌ها در دسترس است. این سیستم به طور خودکار می‌تواند ربات‌ها را شناسایی کند و بدون نیاز به تعامل کاربر، عملکرد مناسبی داشته باشد. این روش‌ها می‌توانند تجربه کاربری بهتری را ارائه دهند و درعین‌حال به مقابله با تهدیدات آنلاین کمک کنند.
ارتباط CAPTCHA و reCAPTCHA با پروژه‌های هوش مصنوعی (AI) چگونه است؟
کپچا و ری کپچا به طور غیرمستقیم به بهبود پروژه‌های هوش مصنوعی کمک می‌کنند. زمانی که کاربران در حال حل آزمون‌های CAPTCHA هستند، داده‌های جمع‌آوری شده از این فرایند به توسعه‌دهندگان AI کمک می‌کند تا الگوریتم‌های خود را بهبود بخشند. این داده‌ها شامل اطلاعاتی در مورد نحوه شناسایی متن‌ها و اشیا در تصاویر است که می‌تواند به بهبود توانایی‌های AI در شناسایی و تفسیر داده‌ها کمک کند.
به‌عنوان‌مثال، داده‌هایی که از طریق تست‌های کپچا جمع‌آوری می‌شود، می‌تواند برای آموزش الگوریتم‌های یادگیری ماشین در تشخیص بهتر اشیا، متون و الگوهای رفتاری استفاده شود. این داده‌ها به توسعه‌دهندگان AI کمک می‌کند تا مدل‌های خود را برای شناسایی الگوهای پیچیده‌تر و رفتارهای غیرطبیعی بهبود بخشند و در نتیجه، توانایی‌های هوش مصنوعی در تشخیص و تحلیل داده‌ها افزایش یابد.