فایل robots.txt یک ابزار بسیار حیاتی و مهم در بهینه‌سازی سئو تکنیکال است که به شما این امکان را می‌دهد تا خزش موتورهای جستجو در وب‌سایتتان را کنترل و مدیریت کنید. اهمیت این فایل زمانی نمایان می‌شود که شما قصد دارید بخش‌هایی از سایت خود را از دسترس موتورهای جستجو خارج کنید یا فقط بخش‌های خاصی را برای ایندکس شدن انتخاب کنید. این فایل با توجه به نقشی که در نحوه ایندکس شدن صفحات و تعامل با ربات‌های جستجو دارد، تأثیر مستقیمی بر بهینه‌سازی سئو و رتبه سایت در موتورهای جستجو خواهد داشت. در حالی که بسیاری از وب‌سایت‌ها از این فایل به طور صحیح استفاده نمی‌کنند، درک دقیق عملکرد robots.txt و تنظیم مناسب آن می‌تواند به بهبود رتبه‌بندی در موتورهای جستجو و مدیریت بهتر محتوای سایت کمک کند.
robots.txt چگونه کار می‌کند؟
زمانی که ربات‌های موتورهای جستجو مانند Googlebot به وب‌سایتی دسترسی پیدا می‌کنند، اولین چیزی که به دنبال آن می‌گردند، فایل robots.txt است. این فایل به آنها می‌گوید که به چه صفحاتی اجازه دسترسی دارند و چه صفحاتی باید از ایندکس خارج شوند. به عبارت دیگر، فایل robots.txt به نوعی نقشه راهی است که به موتورهای جستجو دستور می‌دهد کدام بخش‌ها را بخزند و کدام بخش‌ها را نادیده بگیرند. این فایل معمولاً شامل دو دستور اصلی است:
- User-agent: این بخش مشخص می‌کند که دستورالعمل‌ها برای کدام ربات اعمال می‌شوند. برای اعمال دستور به تمام ربات‌ها، از علامت ستاره (*) استفاده می‌شود.
- Disallow: این دستور تعیین می‌کند کدام مسیرها یا صفحات نباید توسط ربات‌ها خزیده شوند.
به طور کلی، ساختار این فایل به شکل زیر است:
User-agent: *
Disallow: /admin/
این ساختار به معنای این است که همه ربات‌های موتور جستجو باید از دسترسی به دایرکتوری /admin/ خودداری کنند. شما می‌توانید از دستورهای Disallow برای بلاک کردن صفحات حساس، دایرکتوری‌های محرمانه یا صفحاتی که محتوای تکراری دارند استفاده کنید.
نحوه استفاده از robots.txt
نحوه استفاده از Robots.txt در بهینه‌سازی و مدیریت سئو سایت یکی از مهم‌ترین جنبه‌های سئو تکنیکال است. این فایل به شما اجازه می‌دهد تا کنترل دقیقی بر روی دسترسی ربات‌های موتورهای جستجو به بخش‌های مختلف سایت خود داشته باشید. فایل robots.txt یک فایل متنی ساده است که در ریشه دامنه سایت شما قرار می‌گیرد و شامل دستوراتی است که به ربات‌های موتور جستجو مثل Googlebot می‌گوید کدام بخش‌های سایت را ایندکس کنند و کدام بخش‌ها را نادیده بگیرند. این فایل به خصوص برای جلوگیری از ایندکس شدن صفحات حساس یا بی‌اهمیت در موتورهای جستجو استفاده می‌شود. برای استفاده از دستورات این فایل، شما باید این فایل را در ریشه دامنه خود ایجاد کنید و دستورات مربوطه را به آن اضافه کنید. به‌عنوان‌مثال، آدرس فایل robots.txt باید به صورت زیر باشد:
https://www.example.com/robots.txt
این فایل باید حاوی دستوراتی باشد که به ربات‌های موتور جستجو می‌گوید کدام بخش‌ها را ایندکس کنند و کدام بخش‌ها را نادیده بگیرند.
چگونه دستورات Disallow در فایل robots.txt کار می‌کنند؟
Disallow یکی از دستورات کلیدی در فایل robots.txt است که به موتورهای جستجو می‌گوید کدام قسمت‌های سایت شما نباید توسط ربات‌ها خزیده یا ایندکس شوند. این دستور به شما امکان می‌دهد کنترل دقیقی روی صفحاتی که می‌خواهید از دید ربات‌ها و کاربران مخفی بمانند داشته باشید. در حقیقت، وقتی شما از دستور Disallow استفاده می‌کنید، ربات‌های جستجوگر مثل Googlebot دیگر قادر به دسترسی و ایندکس کردن آن صفحات یا مسیرها نخواهند بود. این قابلیت می‌تواند برای بهینه‌سازی خزیدن ربات‌ها و مدیریت صحیح بودجه خزش سایت بسیار مفید باشد.
بلاک کردن یک فایل یا صفحه
یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین موارد استفاده از Disallow در فایل robots.txt، بلاک کردن یک فایل یا صفحه مشخص است. برای این کار، کافی است مسیر فایل یا صفحه‌ای که می‌خواهید دسترسی به آن مسدود شود را پس از دستور Disallow بنویسید. به‌عنوان مثال:
User-agent: *
Disallow: /example-page.html
در اینجا، همه ربات‌های جستجو از دسترسی به صفحه example-page.html منع شده‌اند. این قابلیت برای مواقعی مناسب است که شما صفحات خاصی دارید که به دلایل مختلف (مثلاً صفحات تست یا صفحات حساس) نمی‌خواهید توسط موتورهای جستجو ایندکس شوند.
این روش برای جلوگیری از ایندکس شدن محتوای تکراری یا محتوایی که از دید عمومی بی‌ارزش است، مانند صفحات لاگین، مفید است. توجه داشته باشید که ربات‌ها همچنان ممکن است لینک به این صفحات را پیدا کنند، اما آنها را ایندکس نمی‌کنند و در نتایج جستجو نشان نمی‌دهند.
بلاک کردن یک مسیر
اگر بخواهید یک مسیر یا دایرکتوری کامل را از دسترس ربات‌ها خارج کنید، می‌توانید به راحتی از دستور Disallow برای مسیرها استفاده کنید. این دستور به این صورت عمل می‌کند که وقتی شما یک مسیر را بلاک می‌کنید، تمامی صفحات و فایل‌هایی که در آن مسیر قرار دارند از ایندکس شدن خارج می‌شوند. مثلاً:
User-agent: *Disallow: /admin/
این دستور به ربات‌های موتورهای جستجو اعلام می‌کند که به هیچ کدام از فایل‌ها و صفحات موجود در پوشه /admin/ دسترسی نداشته باشند. این روش معمولاً برای بخش‌هایی از سایت که محتوای حساس یا محرمانه دارند، مانند پنل‌های مدیریتی، فایل‌های تنظیمات یا محتوای در حال توسعه استفاده می‌شود. برای وب‌سایت‌هایی که دارای بخش‌های مختلف برای کاربران و مدیران هستند، این نوع بلاک کردن می‌تواند از دیدن اطلاعات حساس توسط ربات‌ها جلوگیری کند. همچنین در سایت‌هایی که از سیستم‌های مدیریت محتوا مانند وردپرس استفاده می‌کنند، می‌توانید پوشه‌هایی مانند /wp-admin/ را بلاک کنید تا ربات‌ها از این بخش‌ها بازدید نکنند.
اجازه دادن به صورت کامل
در بعضی مواقع، ممکن است شما بخواهید به ربات‌های موتور جستجو اجازه دسترسی کامل به تمامی صفحات و فایل‌های سایت خود را بدهید. در این صورت، می‌توانید به راحتی از دستور Disallow استفاده نکنید یا به صورت زیر آن را تنظیم کنید:
User-agent: *Disallow:
این دستور به معنای آن است که هیچ مسیری بلاک نشده و ربات‌ها می‌توانند به تمامی صفحات سایت دسترسی داشته باشند. این نوع استفاده از robots.txt معمولاً در سایت‌هایی کاربرد دارد که مدیران آنها قصد دارند همه بخش‌های سایت به‌راحتی ایندکس شوند و هیچ محتوای مخفی یا حساس نداشته باشند. این روش به خصوص برای سایت‌هایی که محتوای عمومی دارند و نیازی به محدود کردن دسترسی ربات‌ها ندارند، کاربرد دارد.
مخفی کردن تمام وب سایت
در برخی موارد، ممکن است بخواهید کل سایت را از دسترس ربات‌های جستجو خارج کنید. این سناریو ممکن است زمانی کاربرد داشته باشد که طراحی سایت تمام شده باشد و یک وب‌سایت در مرحله توسعه یا بازطراحی قرار دارد و هنوز آماده انتشار عمومی نیست. برای انجام این کار، می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید:
User-agent: *Disallow: /
این دستور به تمام ربات‌های جستجو می‌گوید که به هیچ صفحه‌ای از سایت دسترسی نداشته باشند. در واقع، با این دستور کل سایت از ایندکس شدن توسط موتورهای جستجو محافظت می‌شود. این روش معمولاً در زمانی که سایت هنوز محتوای نهایی خود را ندارد یا به هر دلیلی نمی‌خواهید محتوای سایت فعلی در نتایج جستجو نمایش داده شود، به کار می‌رود؛ اما باید دقت داشته باشید که این کار می‌تواند تأثیر منفی بر روی سئو سایت شما بگذارد، به خصوص اگر برای مدت طولانی از این دستور استفاده کنید. چرا که ربات‌های جستجو به سایت شما نخواهند رسید و محتوای شما در نتایج جستجو ظاهر نخواهد شد.
پروتکل نقشه سایت چیست؟ چرا در robots.txt گنجانده شده است؟
نقشه سایت یا Sitemap یک فایل XML است که لیستی از تمامی صفحات مهم وب‌سایت را برای موتورهای جستجو فراهم می‌کند. این فایل به ربات‌های جستجو کمک می‌کند تا به راحتی به صفحات اصلی سایت دسترسی پیدا کنند و آنها را ایندکس کنند. به همین دلیل، اضافه کردن لینک نقشه سایت به فایل robots.txt می‌تواند به بهبود عملکرد سئوی سایت کمک کند. اضافه کردن نقشه سایت به robots.txt به شکل زیر انجام می‌شود:
Sitemap: https://www.example.com/sitemap.xml
با این کار، شما به ربات‌ها می‌گویید که این فایل را برای یافتن لیست کامل صفحات سایت بررسی کنند.
فایل robots.txt یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریتی در سئو تکنیکال است که به شما اجازه می‌دهد تا رفتار ربات‌های موتور جستجو را به طور کامل کنترل کنید. با استفاده صحیح از این فایل، شما می‌توانید محتوای سایت خود را بهینه‌سازی کنید، از ایندکس شدن محتوای تکراری جلوگیری کنید و سرعت ایندکس شدن صفحات مهم را افزایش دهید؛ علاوه بر این، اضافه کردن نقشه سایت به robots.txt نیز می‌تواند به موتورهای جستجو کمک کند تا به سرعت به صفحات اصلی سایت شما دسترسی پیدا کنند و آنها را ایندکس کنند. استفاده نادرست از دستورات این فایل می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سئو شود، بنابراین توصیه می‌شود که این فایل با دقت بالا تنظیم شود و به طور مرتب بازبینی و به‌روز شود تا بهترین عملکرد ممکن را داشته باشد.